Hamme (Oost-Vlaanderen)

**Hamme**
Gemeente in België
	Het gemeentehuis van Hamme
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Dendermonde
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	40,53 km² (2022); 67,2%; 14,1%; 18,7%
Coördinaten	51° 6' NB, 4° 8' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	25.554 (01/01/2024) ; 49,21% ; 50,79% ; 630,44 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,5%; 60,02%; 20,48%
Buitenlanders	7,08% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Ann Verschelden (CD&V)
Bestuur	CD&V, sp.a, NVA
Zetels; CD&V; Open Vld; Vlaams Belang; Vooruit; Groen; N-VA	27; 9; 4; 3; 3; 3; 5
Economie
Gemiddeld inkomen	20.598 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	4,91% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9220; 9220	Deelgemeente; Hamme; Moerzeke
Zonenummer	052
NIS-code	42008
Politiezone	Hamme / Waasmunster
Hulpverleningszone	Oost
Website	www.hamme.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Dendermonde; in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
	Classicistische kerk op markt
Portaal	België

Hamme is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeente telt ruim 25.000 inwoners, die Hammenaars^[1] worden genoemd. Nabijgelegen kernen zijn Elversele, Tielrode (voetveer), Moerzeke, Zogge en Grembergen.

Hamme ligt aan de monding van de Durme in de Beneden-Schelde en heeft een nagenoeg vlak landschap (polder). De Mirabrug, een in 2003 gerenoveerde draaibrug op de grens van de Belgische gemeenten Hamme en Waasmunster, kreeg haar naam naar de film Mira uit 1971 van Fons Rademakers, naar het boek De Teleurgang van de Waterhoek van Stijn Streuvels uit 1927.

Etymologie

De naam van de plaats zou afkomstig zijn van "ham", een gebied dat steeds op het water werd herwonnen.

Geschiedenis

Pre-Romeinse en Romeinse archeologische vondsten wijzen op oude nederzettingen uit deze perioden.

Reeds rond de 7de eeuw ontstond het dorp als een Frankische nederzetting, na een schenking door Reinhilde van Kontich aan de Benedictijnen van de abdij van Lobbes.

In de middeleeuwen kwam het gebied onder de Graaf van Vlaanderen en later de Spaanse Kroon, een unie van de koninkrijken León en Castilië. Het bleef een grafelijk domein tot 1560, toen het als heerlijkheid werd uitgegeven aan Pieter van Overloop. De heerlijkheid bleef bestaan tot 1795 en was achtereenvolgens in bezit van de families Verreycken, de Silva en van de markies van Montfort. Daarna kwam het in bezit van de famililies de l'Escornet en De Vos.

Het dorp had in de periode van de godsdiensttwisten, toen de streek bijna volledig protestants was geworden, te lijden onder verwoestingen. Het Spaanse gezag werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog door oorlogsgeweld hersteld. De "Schansse van Dry-goten" (de schans van Driegoten), een militaire constructie, werd in 1583-1585 tijdens het beleg van Dendermonde door Alexander Farnese, de hertog van Parma, ingenomen. Gelast werd deze af te breken en het gebied werd onder water gezet.

Tijdens de Franse overheersing op het eind van de 18de eeuw kwam de bevolking in opstand tegen de conscriptie en de antikerkelijke maatregelen. Zo werden in het geheim missen opgedragen in het Spaans Hof, gelegen aan de Drapstraat. Gebouwd in 1664 is dit een van de oudste huizen in Hamme.

Vanaf de 18e eeuw werd touw geproduceerd uit plaatselijk verbouwd hennep en vlas. De touwen werden onder meer voor de scheepvaart gebruikt, waarbij de nabijheid van de haven van Antwerpen een belangrijk voordeel was. Omstreeks 1900 werkten er duizenden mensen in deze nijverheid, maar vanaf 1950 sloten desbetreffende bedrijven. Ook de productie van staalkabel verdween, omdat deze tijdens de jaren '80 van de 20e eeuw naar Portugal werd overgebracht.

Vanaf 1904 tot 1952 reden tramlijn H van Hamme naar Antwerpen-Linkeroever en tramlijn 387 van Hamme naar Wetteren.

In 1977 fuseerde Hamme met Moerzeke tot de fusiegemeente Hamme.

In 2002 werd Hamme het strijdtoneel voor het veldrijden in de Bollekescross, die in 2014 werd hernoemd tot Flandriencross.

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Hamme	23,78	20.275	853	42008A
2	Moerzeke	16,75	4.662	278	42008B

Overige kernen

In Hamme-Centrum liggen naast de eigenlijke dorpskern ook de dorpen Sint-Anna en Zogge. In Moerzeke ligt het kerkdorp Kastel. Hamme heeft naast de oudste parochie Sint-Pietersbanden ook nog de parochie Heilige Familie in de wijk Driegoten en de parochie Heilig Hart.

Bezienswaardigheden

De driebeukige classicistische Sint-Pieters-Bandenkerk aan de Markt werd in 1740 volledig herbouwd. Enkel de 12e-eeuwse westertoren met laatromaanse galmgaten bleef bewaard.
Het Spaans Huis ('t Spaans Hof) met tuin, onroerend erfgoed aan de Drapstraat.
De oude Mirabrug, een draaibrug over de Durme.
Het gemeentehuis, monument gelegen aan het Marktplein.
De pastorie van Hamme-Zogge met tuin, gelegen aan Zogge 11.
Het Sint-Pietersbandendecanaat met tuin, beschermd monument aan het Marktplein.
De Grote Napoleon, de enige resterende windmolen in Hamme.
De Groten Dorst, een windmolen waarvan alleen nog een afgeknotte romp rest.
De kapel Tweebruggen op de hoek van het Tweebruggenplein, vlak bij het oude kerkhof van Hamme, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-ter-Nood, die in 1980 de status beschermd monument kreeg.
De getijdenmolen aan de Oude Durme.
In deelgemeente Moerzeker rust in de Pius X-kapel het stoffelijk overschot van priester Edward Poppe.
Aan de monding van de Durme herinnert een monument aan Filip De Pillecyn, de illustere Hamse schrijver.
Het Archeologisch Museum Van Bogaert-Wauters, met meer dan 5000 voorwerpen van de prehistorie tot de 17de eeuw, gelegen aan de Museumstraat.

Dekenij
Kapel Tweebruggen
De Grote Napoleon
't Spaans Hof
De Mirabrug
De Durme

Natuur en landschap

Het hoogste punt in de polder waarin Hamme is gelegen is 6 meter. Hamme ligt nabij de samenvloeiing van de Durme en de Schelde. Aan de oevers van beide rivieren liggen natuurgebieden, zoals Lippenbroek, Noubroek, de Gemene schoren van Hamme en het recreatiegebied Akkershoofd. Van belang is dat de invloed van de getijden hier nog merkbaar is.

Demografie

Demografische evolutie voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen;1976=inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	22.815	100,0
1993	22.820	100,0
1994	22.777	99,8
1995	22.756	99,7
1996	22.700	99,5
1997	22.716	99,6
1998	22.695	99,5
1999	22.721	99,6
2000	22.685	99,4
2001	22.712	99,5
2002	22.749	99,7
2003	22.800	99,9
2004	22.910	100,4
2005	23.059	101,1
2006	23.232	101,8
2007	23.368	102,4
2008	23.553	103,2
2009	23.798	104,3
2010	23.900	104,8
2011	24.194	106,0
2012	24.436	107,1
2013	24.543	107,6
2014	24.673	108,1
2015	24.603	107,8
2016	24.702	108,3
2017	24.767	108,6
2018	24.829	108,8
2019	24.865	109,0
2020	24.946	109,3
2021	24.980	109,5
2022	25.141	110,2
2023	25.368	111,2
2024	25.554	112,0

Politiek

Lijst van burgemeesters

Burgemeesters van Hamme waren:

1830 - 1839: Carolus (Charles) van Driessche
1839 - 1859: Theodore Vermeire
1861 - 1888: Jacques Felicien Vertongen
? - 1895: Ludovicus Lambrechts
1896 - 1897: Phillippe De Kepper (Katholieke Partij)
? - ? : Ludovicus Lambrechts
1900 - 1907: Eduard van Overstraeten
? - ? : Edmond De Geyter (notaris te Hamme van 1872 tot 1912)
1921 - 1958: Joseph van Driessche
1959 - 1970: Adolf Rosschaert (CVP),
1971 - 1976: Gustaaf Boeykens (BSP)
1977 - 1994: Louis Baert (CVP)
1995 - 2010: Paul van de Casteele (CVP/CD&V)
2010 - 2024: Herman Vijt (CD&V)
2024 - 2024 : Ann Verschelden (CD&V)
2024 - heden: Lotte Peeters

Geschiedenis

2013-2018

Van 2010 tot 2024 was Herman Vijt (CD&V HammeMoerzeke) burgemeester. Vijt leidde een coalitie bestaande uit CD&V HammeMoerzeke en Open VLD. Samen vormen ze een meerderheid met 15 van de 27 zetels. Vijt werd in 2024 opgevolgd door Ann Verschelden (CD&V)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29
	Agalev¹/ Groen!²/ Groen³	-		-		5,49¹	0	8,15¹	1	7,45¹	1	5,94²	1	7,42³	1	11,4³	3	5,6³	1
	SP¹/ KARTEL^A/ sp.a-spirit² / sp.a³/ Vooruitl⁴	21,17¹	6	35^A	10	15,53¹	4	16,34¹	5	16,85¹	5	17,95²	5	13,76³	4	10,6³	3	14,3⁴	4
	PVV¹/ KARTEL^A/ VLD²/ Open Vld³/ Lokaal Liberaal⁴	18,1¹	4			14,3¹	4	20,45²	6	26,55²	8	22,84²	7	18,71³	5	15,3³	4	5,5⁴	1
	VU¹/ KARTEL^A/ VOLKS² / VU&ID³/ CD&V-N-VA^B/ N-VA⁴	9,45¹	2			12,74¹	3	7,97²	1	4,46³	0	30,72^B	0	19,20⁴	5	18,2⁴	5	30,5⁴	10
	CVP¹/ CD&V-N-VA^B/ CD&V HamMoer²/ CD&V³	49,31¹	15	50,27¹	15	44,07¹	15	39,4¹	13	33,3¹	10	30,72^B	9	30,81²	10	28,4²	9	29,8³	9
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		-		-		7,69¹	1	11,39¹	3	17,86²	5	8,86²	2	11,4²	3	14,4²	4
	GEMBEL	-		12,36	2	7,19	1	-		-		-		-		-		-
	Anderen(*)	1,97	0	2,36	0	0,67	0	-		-		4,69	0	1,23	0	4,8	0	-
Totaal stemmen		15543		16077		16442		16384		16663		16977		17177		17887		13303
Opkomst %						96,13		94,05		94,52		95,57		93,81		94,0		68,0
Blanco en ongeldig %		2,7		3,58		3,81		3,76		2,67		2,4		2,8		3,5		1,0

De zetels van de gevormde coalitie staan vet afgedrukt. De grootste partij is in kleur. Bronnen: 1976-2000: Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken // 2006-2012: gva.be

(*) 1976: OPA (1,36%), PVDA (0,61%) / 1982: PVDA / 1988: (PVDA (0,42%), KP (0,25%) / 2006: gans-anders / 2012: PuurHams12 / 2018: Lijst Naudts

Onderstaande grafiek toont de ontwikkeling van de zetelaantallen binnen de Hamse gemeenteraad.

Bekende personen

Amaat Joos (1855-1937), volkskundige
Frans Van Damme (1858-1925), schilder
Jules De Brouwer (1872-1950), politicus
Petrus Vertenten (1884-1946), missionaris
Filip De Pillecyn (1891-1962), auteur
Joseph Mariën (1900-1958), atleet
Eduard Dehandschutter (1901-1996), politicus
Ferdinand Bracke (1939), wielrenner
Frank Grillaert (1946-2023), atleet
Lut de Block (1952), dichter
Etienne De Beule (1953-2023), wielrenner
Herman Brusselmans (1957), auteur
Aimé Van Hecke (1959), uitgever en oud-directeur VRT
Hilde Van Cauteren (1967), auteur
Gino Van Geyte (1967), atleet
Geena Lisa Peeters (1972), presentatrice
Kristel Verbeke (1975), zangeres/actrice
Linde Merckpoel (1984), radiopresentatrice

Trivia

De bijnaam van de inwoners is wuitens.^[3]

Externe links

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/85489

https://openchurches.eu/nl/gebouwen/sint-pietersbanden-hamme

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Website van de gemeente
Website van de woonkern Zogge (gearchiveerd)

Zie de categorie Hamme (East Flanders) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] VRT Taal. Gearchiveerd op 10 augustus 2022.

[2] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[3] Belgische Spotnamen op volksverhalen.be

[1]

[2]

[3]